VİCDANDAN MÜKAFAT
Ömür elə çağlar çeşmədir ki, onun sızıltıları zaman dolayları içində itib batır. Bu sızıltıların ağrı-acısını ağılla dərk edib qəlblə anlayanlar isə birbaşa sənətlə bağlı insanlardır. Onlar sənətin hansı sahəsində olurlarsa olsun bir an belə həyatları boyu rahatlıq tapmırlar. Ömürləri uzunu çalışırlar, çarpışırlar, bu həyatla vidalaşana qədər, Haqqın onlara göndərdiyi ömür rübabının simlərinin son şərqisi susana qədər… Söz adamları isə zaman çeşməsindən doğan şırıltıların ürəklərində şırımlar açmış qullarıdır. Onlar mənsub olduğu xalqın, millətin kağız üzərindən Rəbbinə ismarlanmış danışan dilidir! Bu dil susanda millət ölür, başqa millətlərin içərisində əriyib itir, yoxluğa düçar olur. Çünki millətin, xalqın dili onun yazarından, şairindən öc alır və kitablar içində vərəq-vərəq səhifələnir, gələcək nəsillərin tarix yaddaşına ötürülmək üçün… Əgər yazarın ilhamı, düşüncəsi millilikdən öc alarsa, daha mükəmməl, daha kamil olur və millətin varlığını bir dəvə karvanı kimi min illərə çəkib aparır. Bu dəvə karvanın sarvanı isə şairlər, yazıçılar, elm adamlarıdır. Tarix boyu çox şahlar, çox sultanlar hökmranlıq etdi, varidat yığdı, qalalar, saraylar yapdı, fəqət nə yığdıqları varidat, nə də tikdikləri qalalar, saraylar söz qədər əbədi ömür qazana bilmədi. Çünki millətin kimliyi onun söz ilə, fırçayla, musiqisi ilə yaratdığı ədəbi, bədii dəyərlərdən keçir. Hərçənd ki, sənət adamının dəyəri çox vaxt zamanında verilmir, o, öz qələmindən və vicdanından mükafat ala-ala yazır, yaradır. Ətrafındakılar isə bu mənəviyyat ölçüsünün dəyərini nəinki qiymətləndirir, hətta ona çox vaxt qəh-qəh çəkib gülür…Bu gülüşlər nə qədər acı, nə qədər rəzalət doğrucu olsa da səslənir, göyün – yerin bağrında yaralar açan qəfil qopan tufanlar kimi…
Elə yaxın keçmişimizdə, keçən əsrin əvvəllərində dahi Sabirin başına gətirilmiş müsibətlər bu qəbildəndir. Böyük neft şəhəri – milyonerlər yetirmiş Bakıda bir nəfər sözə qiymət verən tapılmadı ki, dahi şair sağlığında öz kitabının çapını görsün… Ona görə tapılmadı ki, Mirzə Ələkbər Sabir sözün düzünü yazırdı, nə qədər acı olsa da qəflət və cəhalət yuxusunda yatmış millətinə şəfa diləmək istəyirdi. Tiyanda sabun bişirib övladlarına çörək pulu qazanan şairin ciyəri bu müsibətlərə dözmədi, özü demişkən «şişdi üzü qarə ciyəri» Hətta doğma Şamaxısından didərgin düşüb Bakının Balaxanı kəndinə sığındı… Səhv etmirəmsə,
təbib və şair Abbas Səhət dahi Sabiri «öz vicdanından mükafat alan şair» adlandırırdı…
Əli Rza müəllim, qoy mübaliğə kimi səslənməsin, mən sizi də «öz vicdanından mükafat alan» tədqiqatçı alim, şair adlandırıram. Əgər mənim maddi imkanım olsaydı «Kredo»ya maddi dəstək olardım. Heyif ki, bu imkanım xaricindədir. Amma vaxtaşırı mənəvi dəstək olmağı özümə borc bilirəm. Açığı etiraf edim ki, heç «Kredo»dan başqa açmağa qapım da yoxdu. Çünki «Kredo» kimi dəyərli ədəbi mənbə istər-istəməz söz adamının bir maqnit kimi özünə çəkir. Bu maqnitin cazibəsindən isə həqiqi dəyərə, ilhama bağlılar çıxa bilmir. Sizin mənim sənətimlə bağlı yazdığınız «Adı Şadiman olan…» (2009 –cu il) kitabınız tam mənasıyla ömrünü yaradıcılığa həsr eləmiş bir yazarın həyat dastanıdır. Siz bu araşdırmanızla mənim aşıb daşan könlümə daha da qol qanad verdiniz. Mən bu kitabı bu vaxta qədər çap üzü görmüş kitablarımın pasportu adlandırardım. Siz bu pasprotla mənim kimliyimi təsdiq etdiniz. Bu kitabda siz uşaqlıq illərindən xəyalımda unudulmaz izlər qoymuş doğulduğum kəndim Tağayla bağlı «Tağayım» poemasına xüsusi önəm vermisiniz. Siz bir bənna dəqiqliyi ilə əsərdə bəhs edən mövzu rəngarəngliyini tutmuş, təbii hisslərlə bədii və tənqidi təhlilin süzgəcindən keçirmisiniz. Əsərdə adı çəkilən tarixi qala olan Çıraqqala ilə bağlı düşüncələriniz təqdirə layiqdir. Çünki əsrlərdən xəbər verən bu qədim tarixi abidə hal-hazırda yox olmaq təhlükəsi ilə üzbəüzdür. Tarixi abidələrimizin bir çoxu erməni talan və vəhşiliklərinin, bir çoxu isə öz biganəliyimizin, laqeydliyimizin qurbanı olub və olur. Yenilərini tikib qurmaq lazımdır, amma keçmişini göz –bəbəyi kimi qorumaq şərti ilə! Yavaş- yavaş İçərişəhər də öz qədimliyini itirmək təhlükəsi ilə üz-əzə qalıb. İndi bugün Bakıda tarixi keçmişimizdən soraq verən divarları qaralmış binaları ağartmaqla məşğuldurlar. Mən Azərbaycandan çıxıb heç bir xarici ölkədə olmamışam. Amma xarici ölkələrin həyatıyla bağlı verlişləri izləməyi xoşlayıram. Rusiya tele-kanallarında tez-tez belə verlişlər verirlər. Adətən şəhərlərdə qədim binaları göstərəndə bu binaların divarları ağ yox, qara olur. Bizdə əksinə ağardırlar ki, keçmişimizdən əsər – əlamət qalmasın. Bir vaxtlar tramvaylar, trolleybuslar öz görkəmləri ilə paytaxta xüsusi yaraşıq verirdi. Həm də ekologiya baxımından da sağlamlığımıza köməkdarlıq edirdi. İndi onların kökünü Bakıdan elə kəsdilər ki, izi-tozu da qalmadı. Sonra da düşdülər Bakı ətrafı elektrik qatarlarının üstünə, onları da demək olar ki, ləğv ediblər. Bacardı-bacarmadı hərə bir şəxsi minik avtomobili alıb düşüb şəhərin canına ! Əksəriyyəti də köhnə! İndi yazıq Bakımızda əməlli-başlı öksigen azlığı yaranıb. Bir tərəfdən planlı-plansız bir-birinə yapışan yüksək mərtəbəli binalar, o biri tərəfdən də havaya tonlarla karbon buraxan çirkli maşınlar… Digər tərəfdən sürücülük vəsiqəsini cibinə qoyub sürücülük haqqında təsəvvürü olmayan başıpozuq sürücülər. Axır vaxtlar Bakı küləkləri də bu ərazinni tərk etməyə başlayıb. Küləksiz buludlu havalar paytaxtı cənginə alıb. Küləksiz Bakı oksigensiz səyyarə olar, həyat burda dayanar. İyirmi iki il geofizikada mühəndis işlədiyimə yerin tərki haqqında məlumata malikəm. İstismarını başa vurmuş Bakı mədənlərində salınan qəsəbələri görəndə məni dəhşət bürüyür. Neft mütəxəssisləri yaxşı bilirlər ki, mədənlərdə qazılmış hər bir neft quyusu bugün istismar olunmasa da hər an o quyularda qaz yığılması ilə əlaqədər partlayış və ya neft fantanı ola bilər. Dənizdən fərqli olaraq quruda qazılmış neft quyuları dayaz idi. Adətən aşağı qatlarda qatı neft layları yerləşdiyi üçün dərinliyləri istismar etmək mümkün olmurdu. Mən öz gözlərimlə şahidi olmuşam ki, dənizdə iyirmi-otuz il qabaq istismarı bitmiş bir quyu yenidən özbaşına işə düşüb on-on beş metr hundurlüyə fantan vurub. Və yaxud yüksək tutumlu elektrik xəttlərinin altında tikilən evlər, adam baxanda vahimələnir. Yüksək tutumlu elektrik xəttlərindən gələn dalğalar o evlərin sakinlərini hansı xəstəliklərə düçar etməz? Belə ərazilərdə qəsəbələr yox, meşə zolaqları salmaq lazım idi. Görəsən o torpaqları insanlara satan can alverçiləri o yerlərdə tikilən tiklilərin gələcəkdə hansı fəsadlar törədə biləcəyinin fərqindədirlərmi?!… İndi görün bizim yaşam haqqımız hansı keçilməz qalalara sipərdir? Bu baxımdan insanlarımızın məlumatsızlığı, savadsızlığı da adamın ürəyini ağrıdır. Deyəsən bizim insanlarımızın ən qatı düşməni kitabdır, mətbutdır. Belə olmasaydı bu barədə az da olsa məlumatları olardı, təhlükəli yerlərdə yaşayış evləri salmazdılar. Özü də salınan evlər hərəsi bir istiqamətə baxır. Mən bir dəfə bir xarici vətəndaşın dilindən eşitmişəm ki, sizə təkcə ermənilər yox, siz öz-özünüzə də düşmənsiz, belə olmasaydı salınan qəsəbələdə evləriniz hamısı bir istiqamətə baxardı, bir-birinin əksinə yox! Mənə elə gəlir ki, Avropa insanı heç vaxt belə addım atmazdı, çünki onlar bizdən çox-çox məlumatlıdırlar. Yeri gəlmişkən bu dərdləri sizə söyləməklə mətləbdən uzaq düşmək istəmirəm. Qayıdaq tarixi abidələrə…
Tarixi abidələr millətin qədimliyini təsdiq edən əsas amillərdən biridir. «Tağayım» poemasında bir misrada adın çəkdiyim Çıraqqalanın məsud, məlul görkəmindən yana-yana yazmağınız bir söz adamının keçmişinə olan sonsuz sevgi və məhəbbət hissinin mücəssəməsidir. Vətən sevgisi övlad, ata, ana, yar, insan gözünü qamaşdıran var-dövlət sevgisindən üstün olanda o millət , o millətin tarixi, mədəni, ədəbi dəyərləri, bütünlüklə mənəviyyatı yaşam haqqı qazanır, əlbətdə ki, doğulduğu yurdu ilə bir yerdə! Sizin « Adı Şadiman olan…» əsərinizdə Vətənə olan sevginizi bariz şəkildə duydum və dərk elədim Allah bu sevgini söz adamının əlindən almasın, o cümlədən sizin… Siz mənim başı bəlalı, sinəsi yaralı Qarabağla bağlı şeir və poemalarım barədə önəmli təhlillər verirsiz.
Bir çoxları mənə sual verir ki, sən nə Qarabağda, nə də Qərbi Azərbaycanda doğulmadın, o yerləri tanımadın, bəs necə olub ki, o torpaqlara bu qədər poemalar, şeirlər həsr etdin? Bəs bu yanğı səndə necə yarandı ki, sən belə çalxalandın «Xocalı Soyqırımı» poemasını, « Kahada ölüm hökmü» dramını yazdın? Axı sən nə müharibənin dəhşətlərini gördün, nə o yerlərin sakini oldun, bəs necə yarandı bu yazdıqların?! Təəüssüflə qeyd etməliyəm ki, bu sualları mənə sənətdə olan şair və yazıçılar ünvanlayıb. Mənə elə gəlir ki, şairə, yazıçıya, müharibədə olmaq, o torpaqlarda doğulmaq yox, Allahın verdiyi coşqun ilham və vətəndaşlıq yanğısı lazımdır. Bu iki duyğu birləşəndə xariqələr yaratmaq olar. Necə ki, bu səpkidə yazanlarımızın atəşi onların yazdıqlarından duyulmaqdadır. Əli Rza müəllim, siz «Adı Şadiman olan…» kitabınızda «Canım Qarabağ» şeirimə elə təhlil verdiz ki, elə fikir və əqil süzgəcindən keçirtdiniz ki, adam heyrətlənməyə bilmir. Şerimizin mürəkkəb janırı sayılan qəzəllərimə verdiyiniz təhlil, tənqidi düşüncələriniz təqdirə layiqdir. Ustad sənətkarımız Ənvər Nəzərli ilə bağlı yazdığım maqaləm barədə fikir meyarınız sənətə və sənətkara verdiyiniz insani qiymətinizlə uzlaşır. «Adı Şadiman olan» kitabınız «Kredo»nun səhifələrində bir ilə yaxın çap olundu, bu bir çoxlarını, xüsusi ilə özlərini dahi sayıb mənim yazdıqlarımı cəfəngiyyat adlandıranları çox qıcıqlandırdı. Hətta mənim üzümə tərs sillə kimi söz ilə vurdular bu qınaqları… Allahın verdiyi ilhamı vərəqlər üstünə tökməyə nə var ki, ağzıgöyçəklərin dillərindən qopub ürək yaralayan xətaları olmaya … Bu xətalar zaman-zaman söz adamının yolunda qayalardan qopan nəhəng daşlar kimi dığırlanıb, onu keçilməzləri aşıb keçməyə məcbur edib, bəlkə elə nə yaxşı ki, ağzı göyçəklər var, yoxsa nə yanğı olardı, nə də yanğı ilə aşıb – daşan ilham…
Hörmətli, Əli Rza müəllim, sizə minnətdarlıq hissiylə bildirmək istəyirəm ki, siz yenidən heç bir təmənna ummadan mənim yaradıcılığıma müraciət etmisiniz. Qərbi azəri türklərinin həyatından bəhs edən «Burdan bir atlı keçdi » poemamı təhlil etmək qərarına gəldiniz. Mən poemanı necə heyrətlər içində duyğulanıb qələmə almışdımsa, siz də Vətənə olan sevgi və məhəbbət hissiylə ona təhlil və tənqid etdiniz. Bu poema sizi vəcdə gətirdi və siz ondan «Axtala əfsanəsi» adlı kitab hasil etdiniz. Hörmətli həmkarım, şair, yazıçı olmaq üçün nə bizə xarici adlar, nə də xarici məkanlar lazımdır, çünki bizim özümüzdə o qədər yazılası və tarixin yaddaşına köçürüləsi mövzular var ki… Nəinki bizim özümüzü, hətta yazılıb tərcümə olunsa dünya xalqlarını vəcdəyə gətirər. Siz poemayla tanış olandan sonra heyrətləndiniz və poemanı təhlil etmək barədə öz istəyinizi mənə bildirdiniz. Açığını deyim ki, heç vaxt öz yazdığlarıma alüdə olmamışam, nə də onlardan gəlir mənbəyi kimi istifadə etməmişəm, bu sənətə də peşə kimi baxmamışam. Amma yazmaq eşqi bir an məni tərk etməyib, nə orta məktəbdə, nə ali məktəbdə, nə də sənətimə yad olan geofizikada mühəndis işlədiyim zamanlarda. Mən tamamilə yaradıcılıqda azad olmuşam və heç zaman onun ətəyindən asılıb qalmamışam. Sizin ikinci dəfə mənim yaradıcılığıma müraciət etmək istəyiniz məni sonsuz dərəcədə duyğulandırdı. Allahıma şükürlər etdim ki, nə yaxşı siz varsız, «Kredo» var. Mənim kimi sayılmayanların, diqqətdən kənarda qalanların ümid yerinə, dayaq qalasına çevrildiniz. Allah sizi kimi qeyrətli kişilərimizi nəzər-diqqətində saxlasın, həmişə ilhamla olasız. İlhamınız sizi bir an da belə tərk etməsin.
İndi sizə və istəkli oxucularıma Sizin könlünüzü ehtizaza gətirən «Burdan bir atlı keçdi» poemasının yaranması səbəblərini açıqlamaq istəyirəm. Mən 1985-ci ildən «Neft Daşları»nda Geofizika idarəsində mühəndis peşəsində çalışırdım. (Baxmayaraq Bakı Universitetinin hümanitar fakültəsini bitirmişdim, bu peşəni təcrübəylə əxz etmişdim.) Bir gün bizim idarəyə Məmməd adlı bir mühəndis gəldi. O, əslən qərbi azərbaycandan idi. Yəni indiki Ermənistan dediyimiz dövlətin vətəndaşlarından biri idi. 1988-ci il hadisələrindən sonra onun da əhli-əyalı ordan köç edib, yəni əzəli vətən torpaqlarını tərk etmək məcburiyyətində qalıb. O, Axtala adlı yurdunda qoyub gəldiyi təzəcə tikdiyi evindən, atasının iki qatlı imarətindən, buz bulaqlardan, yaylaqlardan, meşələrdən yana-yana mənə nəql edirdi, həmişə deyirdi ki, biz yiyəsiz olduq, əzəli vətənimizi yağıya ərmağan etdik. O deyirdi ki, Mən Neft Akademyasını bitirib öz kəndimə qayıtmışdım. Oradakı filiz yataqlarında işləmək fikrində idim, evi yıxılmışlar təzə tikdiyim evimdə qoymadılar bir gündə yaşayım, heç evin divarlarının suvaqları qurumamışdı, əfsus ki, erməni xainlərinə qismət oldu. O mənim 1991-ci ildə işıq üzü görmüş «Ürək niyə ağrıyırsan?» kitabımla tanış idi. Mən həmişə iş bitdikdən sonra öz yaradıcılığımla məşğul olurdum, könlümü titrədən, məni riqqətə gətirən duyğuları kağızlar üstünə tökürdüm. Bir gün o , ata babası Vəliyev Qasım Hüseyn oğlu barədə məni hədsiz dərəcədə həyacanlandırıb heyrətə salmış və əlimə qələm alıb poema yazmağa məcbur etmiş bir hadisəni nəql etdi. O özüdə gözləmirdi ki, bu sonradan hansısa bir poemanın mövzusuna çevrilə bilər. O, dedi ki, siz bizi qorxaq saymayın ki, biz hamımız ordan çıxıb qaçdıq, biz qorxaq deyilik, biz Ermənistanın vətəndaşı idik, əlimizdə nə top var idi, nə tüfəng. Əslinə baxsan ermənilər özləri də rusun və xarici havadarlarının çaldığı ilə oynayan, iki yüz ildi beyinləri zəhərlənmiş bədbəxtlərdir. Heç vaxt onların nə tarixi vətəni, nə tarixi torpağı olub. Sadəcə olaraq ruslar türk millətinə qarşı onları sipər kimi işlədib və bu gün də onlar bu tələnin içindədir. Vallah hesab aparılsa indi orda heç bir milyon erməni yoxdur, Çünki hadisələr başlayanda bu oyundan qaçan ermənilər də evlərini dəyər-dəyməzinə satıb oranı tərk edirdilər. Çünki bu torpaq heç zaman onların tarixi vətəni olmayıb. Dünyanın harasına baxsan orda erməni taparsan, əslən onlar qarıçı qövümüdür. Bu gün alban əlifbasını, alban dinini mənimsəmiş ermənilərin kimliyini özlərindən başqa bilən yoxdu. Onlar daima bizim qap-bacamızda işləyərdi. Hadisələr başlayanda bizim kəndimizə də haradansa saqqallılar axışmağa başladılar. Yerli ermənilər özləri də onları tanımırdılar. Biz oradan köç edib çıxanda yetmiş beş yaşlı babam da güclə, zorla yığışdı, heç çıxmaq istəmirdi yurdundan…Evindən heç nə götürməmiş kəndi tərk etdi. Altı ay idi bizi Xızıya yerələşdirmişdilər, o vaxt bizimkilər Qarabağda məskunlaşmaq istəyirdi, amma o zaman ki, hakimiyyət, kürsü düşgünləri buna icazə vermədi. Çox təəssüf, biz həmişə etdiyimiz səhvlərə görə sonradan başımıza döyürük, onda da gec olur. O zaman da belə oldu. Amma köç gələndən altı ay sonra babam novruz qabağı qarısı Tükəzban nənəmi götürüb Axtalaya, düşmən içinə qayıtdı. Düz altı ay düşmən içində qaldı, hətta məktəb yaşlı əmim oğlunu da özüylə bərabər aparmışdı. Orda qaldığı müddətdə bostan əkdi, mer-meyvə yığdı. Saqqalılar azğınlaşanda babamın tanışlarından biri yerli erməni onu köçü ilə birlikdə sərhəddən Gürcüstan tərəfə yola salmışdı. O, Xızıya qayıtdıqdan sonra xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişdi. Bu ağır xəstəliyə tutulmağının səbəbi onun yurd həsrəti idi. İş yoldaşımın babası haqqında söydədiyi, həm ürək parçalayan, həm insan mənliyini, ləyaqətini riqqətə gətinən acı hekayət mənim könlümdə fırtınalar yaratdı. Mən qərbi azərbaycanlı Məmməd qardaşımdan yaşadıqları yer – yurd adlarını birər-birər sorub kağıza yazdım, sonra bir günün içində o ər oğlu, el arasında Köndüoğlu ayaması ilə tanınmış Axtalalı Qasım kişinin şərəfinə «Burdan bir atlı keçdi» poemasını yazdım. Poema hasil olanda Məmməd heyrətdə qalmışdı, dedi ki, o qədər təsirli çıxıb ki, elə bil sən də o torpaqlarda doğulmusan. Bəlkə sənin də əslin oralara gedib çıxır, bu qədər yanğı ilə yazdın bu əsəri. Dedim yox, qardaş, mənim əsli – köküm Bakınn yüz kilometrliyində şimal hissədə yerləşən Siyəzəndəndir. Vətən eşqi olan yerdə nə tayfa, nə bölgə?! Bizim bir Vətənimiz var o da başı bəlalı Azərbaycandır, onun nə şimalı, nə şərqi, nə qərbi, nə cənubu? Təki içində Vətən eşqi, millət təssübkeşliyi olsun, bir də yeri – göyü titrədən ilham olsun. Amma çox təəssüflər olsun ki, mən bu poemanı onun ölmündən sonra qələmə almışam. Çünki Məmməd bizim idarəyə gələndə artıq babası Köndüoğlü Qasım kişi dünyasını dəyişmişdi. Mən Köndüoğlunun mərdliyindən, cəsurluğundan qürurlandım, bü gün də o ər kişinin ruhu qarşısında baş əyirəm! Altı ay düşmən dövlətin içinə gedəsən və bu günlər ərzində yağı əhatəsində yaşayasan, bəs bu kişinin qurd ürəyinə necə vurulmayasan?!.. İnanıram ki, əldən çıxmış Vətən torpaqları gec-tez öz doğma sakinlərinin ixtiyarına veriləcək. Atalar demişkən «haqq nazilər, üzülməz» . Mən də bu bağlılıqların üzülməyəcəyinə əminəm , bu gün biz yaşlı insanlar bunu görməsək də gələcək nəsillər bunun şahidi olacaq.
Əli Rza müəllim, özünüzün dilə gətirdiyi kimi mən «Burdan bir atlı keçdi» sizin «Axtala əfsanəsi» adlandırırdığınız poemamı yanğı ilə qələmə aldım. Siz də elə həmən yanğı və ilhamla, bir zərgər dəqiqliyi ilə, yüksək sənətkarlıqla onu təhlil etdiz. Bu sənətkarlıq önündə adam həyacanlanmaya bilmir. Allahıma şükürlər edirəm ki, yaradıcılığım sizin diqqətinizi cəlb etdi. Çünki siz təhlil etdiyiniz hər bir əsərə, mübaliğəsiz deyərdim ki, ikili ömür bəxş edirsiniz. Sanki oxucuları biganəlikdən ayılmağa səsləyirsiz. Bu gün bizim torpağımızın yaralarından qan sızır, amma biz efirimizdə səhərdən axşamadək bayağı, boğazdan yuxarı kəlmələrin, adamda ikrah hissi doğuran şit-şit verlişlərin şahidi oluruq. Sanki bu ölkənin torpaqları işğal altında deyil, ekranda dəyərli, insanı hünərə, vətənpərvərliyə səsləyən proqramlar yox dərəcəsindədir. Biz bunu nə şəhər küçələrində asılan reklamlarda, nə də adamlarımızın üzündə hiss etmirik. Ölkəmizə təşrif buyuran xarici qonaqlar da yəqin ki, bu milləti iyirmi faiz torpağı işğal altında olan xalqa bənzətməz. Ekranımızı, efirimizi müğənnilər işğal edib, çoxunun da səsinə yox, ancaq geyminə tamaşa etməli olursan. Çünki səs əvəzinə paltar nümayiş etdirirlər.
Müharibə mövzusundan söz düşmüşkən onu da sizin nəzər-diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, kifayət qədər tanınmış, ad almış şair və yazıçılardan həm efir vasitəsi ilə, həm də təqdimat yığıncaqlarında təmasda olarkən eşitmişəm ki, bu mövzuda qan-qırğın gedən zamanı yazmaq olmaz. İyirmi il, otuz il keçər sonra bu hadisələr qələmə alınar, yoxsa bir çox yanlışlıqlar ola bilər. Xalqımızın bir atalar məsəlində deyilir: «Dəmiri isti-isti döyərlər.» Fikirimizcə yaradıcı adamlar hadisələri isti-isti qələmə almalıdırlar. Çünki biz işğala məruz qalmış xalqıq, işğal etmiş yox! On ildən, iyirmi ildən sonra isə qoy alimlər, tənqidçilər təhlil etsinlər. İstəkli oxucular, bir məsələni də sizin diqqətinizə yönəltmək istəyirəm ki, yaratdığım surətlər bizimlə eyni zaman kəsiyində yaşayan insanlar olub, bir çoxu dünyasın dəyişib haqq dünyasına qovuşub, bir çoxu isə allah verən ömrün yaşayır.
Siz isə, Əli Rza müəllim, yenidən mənim yaradıcılığıma müraciət etməklə, əsir torpaqlarımızdan bəhs edən « Burdan bir atlı keçdi» poemasına qayıtmaqla, bu əsərdən «Axtala əfsanəsi» adlı ədəbi, tənqidi kitab yazmaqla bir daha o ər kişinin ruhunu şad etmiş oldunuz. Əhsən, sizin alim təxəyyülünüzə, vətəndaşlıq qeyrətinizə…! Nə yaxşı ki, Köndüoğlu kimi ər kişilərimiz, sizin təki istedadlı söz fədadilərimiz var. Deməli Vətən yaşayacaq, millət yaşayacaq. Bu yaşam içindən boylanan fidan körpələrimizin canı sağ olsun, onlar sabah qudrətli Azərbaycanımızın qeyrətli igidləri olacaqlar, igidləri olan Vətən basılmaz, övladları özgə künclərinə qısılmaz.
Sizə isə deyirik, ey qələm əhli, ey özünü şair, yazıçı timsalında görən soydaşlar, yazıb- yaratmaq üçün millətdən qaçıb gizlənib kabinetlərə yar olmaq yox, xalqın içinə getmək, onun halı – əhvalını sormaq, onunla təmasda olmaq vacibdır. Nə Avropa sayağı yazmaq, nə də əcnəbi adlar işlətmək lazımdır, dünyavi şair və yazıçı olmaq istəyirsizsə elə bu Vətəndən, bu millətdən onun şirin, həzin diliylə ilhamını cilalaya-cilalaya dərdlərini vərəq-vərəq kitablara köçürt, onda həm öz məmləkətinin, həm də dünyanın yaddaşında qalarsan…
11.04.2010 Pirallahı