باش صحیفه
  بدیی یارادیجی‌لیق
  بیبلیوقرافیا
  کیتاب‌لار
  مقاله‌لر
  شئیرلر
  پوئما‌لار
  درام‌لار
  پوبلیسیستیکا
  حاقیم‌داکی کیتاب‌لار
  شکیل‌لر
  قوناق دفتری
 علاقه
   
 

باغلانتی‌لار

 
 
   

آخسیخا ائلی‌نین دیدرگین هارایی

 

سووئت ایمپئریاسی‌نین کیچیک خالق‌لارا
قارشی تؤرتدیگی گئنوسید قوربان‌لاری‌نین
خاطره‌سینه حصر اولونور

تانریا اوز توتورام...

اولو تانریم، یامان‌لاری، یاخشی‌لاری آراش‌دیران،
نامردلری مردلر ایله یاریش‌دیران،
ایکیوزلویله، ناسیلله دونیا دولور،
فلک‌لر ده آجی‌لاردان ساچین یولور.
ملک‌لر ده ناهاق قان‌دان، موسیبت‌دن،
بختیمیزه دوشن آجی بو قوربت‌دن،
ناله چکیر حضوروندا سحر-آخشام،
هر اینسانین تالئیینده اریگیر شام.
جامی‌لردن، مسجیدلردن قوپان دعا،
ساغکن جیسمی قوروماغا دوشن یووا،
بزن یاغی گولله‌سینه سیپر اولور،
ایبلیس‌لرین هیله‌سینه، چپر اولور.
اولو تانریم، بو قدر قان تؤکولورکن،
هالال‌لیقلا قورولان یورد سؤکولورکن،
سن سوسورسان، باغیشلانماز فلاکته،
قان‌لی ساواش ازراییلکن مملکته.
سجدگاهیم، بیرجه آنلیق حؤکمونو وئر،
قوی امرینه بیر مونتزیر اولسون بو یئر.
جوجوق‌لارین اورک‌لری قان اولماسین،
یا دا الله یئر اوزونده جان اولماسین.
وارلیغی دا، بشری ده اونودورام،
اولو تانریم، تکجه سنه اوز توتورام.
دیدرگین‌لیک زولومدو
بئش یاش‌لی بیر تورک جوجوغون‌دان سوردوم:
اوغلان، آدین ندیر؟! دئدی: آسلان!
بس میللتین؟ دئدی: آسلان!
تورک اوغلو تورک! ندیر بئله تالئیینه دوشن زولوم؟
مزارلاری بی اوتاغی بو شهیدلیک، واخت‌سیز اؤلوم؟
هانی سنین شاه ختایین، بیازیدین، شاه ایزلرین؟
شرق‌دن قربه یئر اوزونده قالا‌لارین، دنیزلرین؟
امیر تئیمور گاهانگیرین، قاجارلارین حؤکمو هانی؟
هانی یوردا یاغی چیخان زنگزورو، ایروانی؟
تورک اوغلو تورک! ار اوغول‌لار یاغی‌لارلا ساواشارکن،
جاهانگیر تک آد چیخاردیب یئر اوزونده پاک یاشارکن،
اوندا سنین حؤکمون ایله دوشمن‌لرین دوراردی‌لار،
ار کیشی‌لر یاغی‌لارین سینه‌سین‌دن ووراردی‌لار.
تورک اوغلو تورک! قالخ آیاغا نرن ایله،
یورد، مملکت ساییلیردی هر عصرده کیشی ایله، ارن ایله.
بؤیوک وطن ساواشیندا مین‌لرله وطن اوغلو،
اولدو مودهیش زولوم‌لرین زنجیرلی قارا قولو.
کیشی‌لرین سنگرلرده وتنچین ووروشوردو،
آرخاداسا ایستالین ازراییللا یاریشیردی.
تورکله گورجو سرهددینده تورک‌لر یاشایا بیلمز،
وطنداش‌لیق آدین بئله بوردا داشییا بیلمز.
دئیه حؤکم وئردی جللاد، کؤچمه‌لی‌دیر بو یوردلار،
بیر گئجه‌ده یازیق خالقا یامان دیوان قوردولار.
مین دوققوز یوز قیرخ دؤردون سویوق بیر قیش آخشامی،
او آخسیخا ائلی‌نین سؤندو قورتولوش شامی.
گورجوستان‌دان واقونا دولدورولدو تورک ائلی،
قازاخ، اؤزبک چؤل‌لری سویوق سهرانین یئلی،
قیردی سای‌سیز چاغانی، جوجوغو، قیز-گلینی،
چکدی بو یورددان، سانکی تانری دا اؤز علینی.

ایستالین او قان‌سیز، ایبلیس جنگاور،
او حاقین دوشمنی، ناهاققا یاور.
باتیردی نئچه مین تورک ائلاتینی،
قیردی چوخ اینسانین گنج حیاتینی.
آنا بالاسینا هسرتله اؤلدو،
عدالت، حقیقت، حاق دا دؤیولدو.
آرانا، یایلاغا اؤیرشن میللت،
چکدی قوم دوزونده ایللرله ذلت.
ائل-اوبا قوردولار سهرادا اونلار،
اوزده اونودولدو تؤکولن قان‌لار.
گئتمه‌دی اورک‌دن وطن آغری‌سی،
تورکه دیوان توتدو تورپاق اوغروسو.
ایستالین، یوردون‌دان ائتدی چوخ ائلی،
داغیتدی ائللری فلاکت یئلی.
دمیر بارماق‌لیقدا چورودو باش‌لار،
وته‌نین باشینا تؤکولدو داش‌لار.
مین دوققوز یوز سکسن سککیز داشناک‌لارین هاواسی،
گلمه‌لرین یئرلی‌لرله یئر منیم‌دیر داواسی،
اؤزبکیستان، قازاخیستان یوردونو دا دولاشدی،
قزبلنمیش بئیین‌لردن یئر-گؤی قانلا بولاشدی.
او آخسیخا قاچقین‌لاری بیر داها اودا دوشدو،
بو دهشت‌لی فلاکته هر ائو، هر اودا دوشدو.
قارداش ائلده یانان اوجاق یئنی‌دن سؤندورولدو،
بیر میللتین اوریینه کوت خنجر ائندیریلدی.
داشناک‌لارین هیلسییله تورک تورکه قنیم اولدو،
اؤزبک، قازاخ، تورک آناسی آغ ساچ‌لارینی یولدو.
قان چیلندی کوچه‌لره، یولا، داشا، دیوارا،
سن میللتین بختینه باخ یاغی الده آوارا.
مزارلاری تالئیینه شهید ائدیلمیش میللت،
اونودولماز مین ایل بئله بو موسیبت، بو ایللت.
قوربت ائلده قبیرلرین حاق‌دان ایمداد دیلییر،
او نیسگیل‌لی اورک‌لره تالئ زولوم الییر...
کؤرپه‌لری سینه‌سینده مین‌لرله گلین، آنا،
سیغینا‌راق قاتارلارا دؤندو آذربایجانا.
بیر میللت تالئیینده یئنی‌دن دیدرگین‌لیک،
اوزدو حاقی آمان-الله، بو فلاکت گرگین‌لیک.
واری-یوخو الدن چیخمیش بو خالقدا اوره‌یه باخ،
هر عذابا سوسوب دوران سبیرلی فله‌یه باخ.
یئنه قورماق عشقی ایله جوشوب داشدی، بو میللت،
او ازاغب‌لی تالئ ایله قارداش‌لاشدی، بو میللت!
ائی آخسیخا تورکو صبر ائت، اییلمه حاق‌سیز قانا،
سن تورک یوردو سانیب گلدین دوغما آذربایجانا!
کئچر ذلت، یاغی‌لارین بیر گون بورنو اووولار،
یوردوموزا قونان دوشمن یوردوموزدان قووولار.
او مین ایللیک تاریخین‌دن دورلو داستان یازارسان،
سنی یورددان ائدن‌لره اؤزون قبیر قازارسان.
گونشین ده، اولدوزون دا، آیین دا اؤز یئری وار،
هؤنکوره‌رک بیر گون تانری، بو سیتم‌لری یووار.
دیدرگین تورک جوجوغو
جوجوق کؤن‌لو گوناه‌سیز
اوزو گولمز صاباح‌سیز،
نه اولایدی دونیادا
اؤمرو کئچیدی آهسیز!
او سکسن دوققوزون آجی ناله‌سی
اوزئن‌دن ده کؤچدو چوخ تورک عائله‌سی.
بیر ائوین بیرجه گون قوناغی اولدوم،
کدرلی گؤزلردن باهار تک دولدوم.
اوزلری گولسه ده بو اینسان‌لارین،
چکدیک‌لری زولوم اوزوب جان‌لارین.
قونوب دوداق‌لارا عذاب‌لی کدر،
قاچقین حیات‌لاری نئجه دربدر.
اوچ جوجوق بؤیوگور کاسیب اودادا،
قالیبدی وارلاری، مولک‌لری یادا،
ان کیچیک اوشاغی باسدیم باغریما،
قوپدو اللریم‌دن قاچمادی، اما.
سوردوم کی، آدین نه، دئدی کی، آسلان.
سوردوم کی، سوی آدین دئدی کی آسلان.
دئدیم: بس میللتین، قلبی یاخدی او،
آتاسی حسینه اودلو باخدی او،
دئدی: خالا، آسلان منیم میللتیم.
بئش یاش‌لی اوشاغا آرتدی حیرتیم،
ایچیمده بیر عصیان اویاتدی بو سس،
تورک اوغلو سئومه‌ییب دونیادا قفس...
آناسی آند ایچدی، او دانیشان‌دان،
منله، آتاسییلا هئی قونوشان‌دان،
میللتیم آسلان‌دیر دئییر بو کؤرپه،
تانری تورک قلبینه او اودو سپه.
ایچیمده اویانیش یاراتدی بو سس،
گرک بو کلمنی تورک اوغلو هر کس،
یاریب اوریی‌نین کؤکسونه سالا.
بو سؤز تانریدانمی گلیب آی بالا؟
ایچیمه آخیتدین سن گؤز یاشیمی،
من بئله ایستردیم، وطنداشیمی.
سنده شاه ختایی، تئیمور آتشی،
کؤکسونده آلیشیر زردوشت گونشی.
بئش یاش‌لی جوجوغوم، بو کلام هاردان،
جنگمی سسلییر بیزی یارا‌دان؟
آخسیخا ائلی‌نین نالسیمی بو؟
اسیر قاراباغین حاق سسیمی بو؟
زنگزور، ایروان اؤلوم‌لریمی؟
ایکی یوز ایل کؤله‌لیک زولوم‌لریمی؟
آی منیم تورک اوغلوم، سؤزونه قوربان،
سنی دوغان کسین اؤزونه قوربان.
گل، یانان کؤکسومه سیغین بیر قدر،
بو نیسگیل‌لی کؤنلوم اونسوز دربدر،
باش ایدیم او جوجوق حاق اوسیانینا،
آلقیش، داماریندا تورکون قانینا!
دیدرگین آتانین زین‌دان حیاتی
جوجوق‌دان دویدوغوم او خوش حکایه،
بو ساده اوجاغی دادلی زیارت،
ائوین صاحبین ده دیله گتیردی.
دردلی اوریینی زیله گتیردی،
دئدی کی، اؤمرونده زین‌دان آغری‌سی،
اونوتماق چتین‌دیر بونو دوغروسو.
جللاد ایستا‌لی‌نین اؤلوم خبری
یئنی‌دن قالدیردی اسیر ائللری،
اوز توتدوق دوغمامیز آذربایجانا.
سیغیندیق جان بیلیب نئیلیک اونا،
خاچماز بؤلگه‌سینده پاولووکا کنددی،
او سورگون یوردوموز بو ائله بنددی.
عائله‌میز چوخ ایدی دولانماق چتین،
اوغول‌لار قازانیر ائو برکتین.
گئتدیم اوروسیته پارا دالینجا،
دئدیم، وار قازانیم بیر ائو سالینجا.
دؤرد دوستلا کوچه‌ده گئدرکن گوندوز،
سرخوش ظابط‌لرله قارشیلاشدیق بیز.
اونلار یولوموزو کسدی‌لر قفیل،
سؤیوش یاغدیریلدی آوارا، سفیل.
روس‌لار بیزی دؤیور، بیز ده اونلاری،
سانکی قیزیشمیشدی سرخوش جان‌لاری.
های-کویه میلیس ده تؤکولدو گلدی،
ائله بیل اونلارلا البیردی، الدی.
محکمه قورولدو بوتون قصبه،
بؤیوک‌لو، کیچیک‌لی چالدی قلبه.
هامی‌سی اوزوموزه دوردو جللادیق،
قافقازدان گلمیشیک بیز بوردا یادیق.
دؤرد ایل زین‌دان‌لاردا کئچدی گنجلیگیم،
دمیر بارماق‌لیقلا گئتدی دینجلیگیم.
کوممونیست مهبه‌سی واللاه زولومدو،
دیریکن، ساغیکن، وارکن اؤلومدو.
بوتون آجی‌لارا دؤزدوم یاشادیم،
پاک چیخدی زین‌دان‌دان او کیشی آدیم.
ایه بیلمه‌دی‌لر منی نامردلر،
ایچیمده یاشادی مین جوره دردلر.
زهر اولدو منه کؤله حیاتیم،
بو ایدی کوممونیست گؤزل بوساتیم،
اسیر میللتیمله مین یول قووولدوم،
گنج دیلک‌لریمله گؤیه سوورولدوم.
دیدرگین دده‌نین اوغوز ناله‌سی
خالی اوسته بارداش قوروب سکسن یاش‌لی بیر قوجا،
قارتال باخیش، قارتال دوروش زیروه‌لردن ده اوجا.
سؤکنیبدی دیرسییله پرقو تکی بالینجا،
قلیانینی سوموره‌رک اولان‌لاری سؤیلییر،
مین قانادلی فیکیرلری یوللاریندان‌ ایلییر.
دانیش دئدیم، بابام منه، چکدیگین زولوم‌لری،
واقون‌لاردا، سهرا‌لاردا گوناه‌سیز اؤلوم‌لری.
سالدیغینیز قصبه‌ده آمان‌سیز تتلیم‌لری،
نلر اولدو او ایللرین آجی‌سین‌دان بیر دانیش.
وطن یانغی‌لی کؤنلومه او کؤله‌لیک‌لر تانیش.
گؤزلری دولدو، قوجانین سسی تیتره‌دی سانکی،
دئدی: اوای قیزیم، او تاریخه، او عصره دیوانکی.
بیز آخسیخا ائلین‌دن آه، سورولدوک او زامان کی،
ایستا‌لی‌نین نره‌سین‌دن یئر-گؤی لرزه گلیردی،
گولله‌لمک، زین‌دان، سورگون ائو-ائو ائلی دلیردی.
دئدی‌لر کی، سیزه اولماز گورجوستاندا یاشاماق،
تورکله گورجو سرهددینده وطنداش‌لیق داشیماق،
بؤیوک وطن ساواشیندا ووروشوردوم او زامان.
خبر گلدی یورد سورگونده ارشه بولند آه-آمان.
باش گؤتوروب قاچدیم او واخت تورکییه‌یه سیغیندیم،
زنن ائیلدیم من آزادام، بو آتش ایله یاندیم.
چوخ چکمه‌دی سووئت‌لرله تورکییه قانون یاپدی،
گومان ائتدیم داها بیزی او پاک قورتولوش تاپدی.
دئدی‌لر کی، دؤنجییک، آخیسخا تورپاغینا،
سیغیندیق بیز، سووئت‌لرین بو ایبلیس بایراغینا.
سورولسون‌لر، چیخدی امری، او جللادین دیلین‌دن،
آیری دوشدوک ابه‌دی‌لیک آنام قافقاز ائلین‌دن.
قاتارلارا دولدورولوب یوردوموزدان قووولدوق،
او تالئی‌سیز ائلیمیزله، سانکی گؤیه سوورولدوق.
ساغا نه وار، اؤلن‌لرین دردی منی آغلا‌دیر،
ائلده قالان قبیرستان‌لیق سینه‌لری داغلا‌دیر.
بابا‌لارین، ننه‌لرین روحو قالیبدی اوردا،
داغ چکیلدی او گاوورون فیتواسی ایله بو یوردا.
مزاریستان هر میللتین تالئی‌دیر، آی بالا،
اؤلن‌لرین روحو اوردا، نئجه دؤزوم بو حالا؟
یوردو اولان بیر میللتین یوردو آلینیب الدن،
آخیسخانین آدی بئله چیخاریلیبدی دیل‌دن.
کیم وئره‌جک اللی ایللیک دیدرگین‌لیک یاشیمی؟
قایتارا‌جاق الدن چیخمیش تورپاغیمی، داشیمی؟
سنه ایندی اورتا آسیا دوزلرین‌دن دانیشیم،
قوم چؤلونده قارلی کئچدی نئچه پاییزیم، قیشیم.
اؤزبکیستان، قازاخستان یوردوندا اوبا سالدیق،
کؤله تکی، اسیر تکی اؤله-اؤله ساغ قالدیق.
قیز وئرمه‌یه، قیز آلماغا کیمین حدی وار ایدی؟
ایلین چوخو بو یئرلرده گاه ایستی، گاه قار ایدی.
توفنگ‌لی‌لر گئجه-گوندوز ائو-ائو بیزی ایزلردی،
هر آددیمدا هئی اینسانی بیر هقارت گؤزلردی.
دؤرد یانیمیز تیکان‌لی چپرلرله اکیلمیشدی،
چوخونون جاوان ایکن درددن بئلی بوکولموشدو.
هامیله قادین‌لار دا بهانیله دؤیولردی
تورک سویو دییرماندا بوغدا تکی اوگولردی.
حقوقوموز هاردا ایدی، توی قوروب قیز آلماغا؟
تزه منزیل، تزه اوجاق، تزه اودا سالماغا.
ایجازه‌سیز ائولنن‌لر مهبس‌لره آتیلیر...
اوغرولارا، جانی‌لره، قاتیل‌لره قاتیلیر.
ایستا‌لی‌نین اؤلومون‌دن سونرا ال-قول آچیلدی،
زنجیرلنمیش بوتؤو بیر ائل بوخوو‌لاردان آچیلدی.
دایانما‌دان بیر گون اوردا من خاچمازا اوز توتدوم،
تیکدیگیم او ائو-ائشیگی، پول-پارانی اونوتدوم.
فقط، منیم باشیمدا‌دیر آخسیخانین هاواسی،
یایلاغیمین، آرانیمین، داغ-دوزومون سفاسی.
بوردا یئنه قوربتده‌یم، خیال‌لارلا اوچورام،
آخسیخادا قالان ائوه، اود-اوجاغا قاچیرام...
اجه‌له جان وئرمه‌یه‌جم او یئرلره گئتمه‌سن،
باغ-باخچاما، یایلاغیما، ائلاتیما یئتمه‌سم...
ائرمنی‌لر قاراباغین هاواسییلا جوشاندا
تورک اوستونه قالدیردی‌لار خالقی، ائلی هر یاندا،
مین دوققوز یوز سکسن دوققوز، چوخ مودهیش بیر آخشامدا،
قالدی قان ایزی گئجه‌ده هر چیراقدا، هر شامدا.
اؤزبکیستان تورپاغیندا دیدرگین ائل تالاندی.
سوچ‌سوز یورددا دیری-دیری اینسان اودا قالاندی،
سؤندو نئچه ائوین شامی بیر گئجه‌نین ایچینده،
داشناق یامان اوجاق چاتدی اؤزبک‌لرین ایچینده،
جوجوق‌لارین، قوجا‌لارین ناله‌سی ارشه بولند.
ائرمنی‌لر اوستا‌لیقلا یئنه ایشلتدی‌لر فند.
یئددی نفر بیر ائوده‌جه یانیب کوله دؤنموشدو.
آخسیخانین سؤنموش اودو بیر ده بوردا سؤنموشدو،
زولوم اولدو اسیر یوردون، اسیر اوغول، قیزینا،
آمان-الله، کؤله ائلیم نه واخت دؤنر یازینا؟
هله ناکام خوجا‌لیدا مهو اولموش سویداش‌لاریم،
قارداشینا سیغینارکن اؤلن قان قارداش‌لاریم.
اؤزبکیستان‌دان قووولوب خوجا‌لییا تاپیندی...
اوردان جان گؤتوروب قاچدی گاوور علینده یاندی،
پناهیمیز آذربایجان قان ایچینده بوغولور،
اؤله-اؤله تورک اوغلو آناسین‌دان دوغولور...
تیترییردی دوداق‌لاری بو سؤزلری دئیرکن،
قوجا یاشدا، قوجا سینده کیشی حاقین اؤیرکن.
دئدی: قیزیم تورک چؤریی چیخدی هر زامان داش‌دان،
آذربایجان اوغوزلاری قورخماسین بو ساواش‌دان.
آزادلیغین هاواسینی کؤله اولان‌لار اودماز،
اسیرلیگین فلاکتین دوچار اولمایان دادماز.
اینانیرام بو ساواشدا سون قلبه بیزیم‌دیر،
آذربایجان بو اورییم، آخسیخاسا گؤزوم‌دور.
بو آرزویلا اللهیم‌دان هله عؤمور دیلرم،
قاییدارام اؤز یوردوما، اؤز ائویمده اؤلرم!...
اوسمان دده‌نین فریادی سینمی پارچالادی،
ایچیمه بیر اوجاق چاتدی اوجا تونقال قالادی.
یانا-یانا توستولندیم بو آلووون قورون‌دان،
قورتولوشا جان آتیلیر هاقسیزلیغین تورون‌دان.
آمان الله، سن بو قوجا ناله‌سینی بیر ائشیت،
یئت گوناه‌سیز بنده‌لرین، دلی مرامینا یئت.
قایتار ناهاق الدن چیخمیش یوردونو بو قوجانین،
دردلرینه ملهم اولسون او دا آزربایجانین.
اللی ایللیک هاقسیزلیغین آچاری اؤز علینده،
وطن عشقی اوغلون دا، دده‌نین ده دیلینده.
میللتینی آسلان سانان بئش یاش‌لی تورک اوشاغی،
سینه‌سینده سیرالانیب یاغییا قیساس داغی.
اؤزون یئتیش، آجی‌لاری اؤزون یئربیئر ائیله،
ایبلیس‌لری، قاتیل‌لری یئردن دربدر ائیله.
بو آرزویلا فاجعنی بوردا سونا یئتیررم،
سن وئردیگین هؤکوم ایله داستانیمی بیتیررم.

23.05.1993

یوخاری
© Tanınmış şairə Şirin xanım Kərimbəyli Şadiman. Bütün hüquqlar qorunur.2011.